Draag die Band!

Meerdere malen per week sta ik op het sportveld met mijn kinderen en zelf ben ik al een aantal jaren wekelijks actief met Crossfit. Sinds 2013 breng ik heel veel tijd door in het aansturen van sportclubs, samen met anderen. Eerst als vrijwilliger bij omnisportvereniging Kampong en sinds 2018 in de directie van onze mooie club FC Utrecht. Elke dag was ik bezig met de sport, als 46-jarige. En werkelijk had ik de illusie dat mijn gezondheid ook wel goed zou zitten, je bent tenslotte zoveel met sport bezig. Om mij heen zag ik wel mannen tussen de 40 en 50 jaar met een herseninfarct of een hartaanval. En ook mijn opa, oom en vader hadden op jonge leeftijd al hypertensie, ofwel hoge bloeddruk. Maar waarom zou ik checken of mijn bloeddruk goed is? Ik ben tenslotte altijd bezig met sport(en). Wel iets te veel gewicht, maar ik heb zware botten, dacht ik dan. En ook al zei mijn vader, een gepensioneerd arts, “ga nou meten”, waarom zou ik? Stel je voor dat er wel wat uit komt, stel je voor dat ik wel een hoge bloeddruk heb? Dat kon niet, dat wilde ik niet, dat vond ik spannend.

Dus ook na de “Draag die Band” actie bij FC Utrecht, heb ik niet direct gemeten. Ik was nog relatief jong en ik wilde niet. En toch worden vrienden en kennissen in mijn omgeving steeds vaker geconfronteerd met klachten die horen bij de leeftijd. Het begon te knagen. Misschien moest ik toch maar een keer de bloeddruk meten. Niet bij de arts, want dan weet ik dat het direct omhoogschiet van de spanning. Dus laat ik maar een bloeddrukmeter bestellen voor thuis, die 24-uur kan meten. Nou, het ding besteld en thuis ontvangen. Eerst een paar maanden laten liggen. Het is niet nodig maakte ik mijzelf wijs, ik voel mij toch goed? Maar goed, toen was er toch een zaterdag. Ach, laat ik dat ding eens proberen. Rustig zitten in de keuken. Apparaat aansluiten. Beetje spanning in mijn lijf. Maar goed, het zal wel goed zijn.

Eerste meting in 24 uur, bloeddruk te hoog. Hartslag laag.
Tweede meting in 24 uur, bloeddruk nog hoger. Hartslag laag.
Derde meting in 24 uur, nog steeds te hoog. Hartslag laag.

Oh jee, ik heb een te hoge bloeddruk… Spanning. Gelukkig ging het in de nacht, bij het slapen wel wat omlaag. Mijn bloeddruk dipte, maar bleef nog steeds te hoog. De confronterende spiegel is geweest. Gesprekken gehad met de arts, onderzoeken en bloed geprikt om te kijken of er een oorzaak was. En die oorzaak was er. Geen diabetes, geen nierfalen, het was erfelijk. Zoals al honderd keer aan mij was gemeld door mijn vader: “Thijs, meet je bloeddruk, het komt voor in onze familie.”

Inmiddels slik ik dagelijks een pilletje en sta ik onder controle. Mijn bloeddruk zit nu in de acceptabele zone. Ik voel mij prima. En ik ben blij dat ik ben gaan meten, maar wat een moeite heeft het gekost om dat een eerste keer te doen. Gedreven door ontkenning, spanning en luiheid. En wat belangrijk dat ik het toch heb gedaan. Het is tenslotte een sluipmoordenaar…

En was het de eerste meting? Nee, zei mijn arts. In 2019 heb ik al een keer een meting bij een huisartsenbezoek gehad, in verband met een andere klacht. Mijn bloeddruk was toen ook al te hoog. De arts melde mij dit nog even, maar toen had ik als argument dat het wel stress zou zijn… Zelf was ik die meting volledig vergeten. Of had ik het weggeduwd naar de achterkant van mijn geheugen.

Kortom, meet gewoon! Dwing jezelf tussen de 40 en 50 jaar even te meten en ga de confrontatie aan met jezelf. Dit kan je alleen maar helpen… Ik weet hoe moeilijk het is, maar ik ben erg blij dat ik het uiteindelijk heb gedaan.

Pak je verantwoordelijkheid en Draag die band!

Thijs van Es

Met ruim 10 miljoen doden per jaar is een hoge bloeddruk, ook wel hypertensie genoemd, de belangrijkste doodsoorzaak wereldwijd. Vaak merk je er niets van. Hoe ouder je wordt, hoe groter de kans dat je hypertensie ontwikkelt. Vanaf 40 jaar is dit 1 op de 6 mensen, vanaf 65 jaar zelfs 1 op de 2 mensen. Het is daarom verstandig vanaf je 40ste jaarlijks je bloeddruk te meten.

Het ontstaan van hypertensie is voor een gedeelte erfelijk bepaald, maar leefstijlfactoren spelen vaak (ook) een belangrijke rol. Dit betekent dat je vaak met de juiste leefstijl hypertensie kan voorkomen of beter controleerbaar maken.

Kies eens iets anders dan zout

De gemiddelde Nederlander eet al gauw dagelijks 9 keer (!) meer zout dan ons lichaam nodig heeft. Het gaat dan vooral om zout dat al verwerkt is in voeding (kaas, vleeswaren, sauzen, soep, koekjes, brood). Idealiter eten we minder dan 5 gram keukenzout per dag. Keukenzout vervangen door zeezout, himalayazout of mineraalzout is over het algemeen niet verstandig: het bevat nog steeds heel veel natriumchloride en het natrium is het grote probleem. Beter is om het zout te vervangen door kruiden die niet schadelijk zijn, maar wel smaakversterkend werken. Denk dan aan gedroogde of verse kruiden zoals salie, basilicum, peterselie, maggiplant (lavas), bieslook of dille. Soja wordt vaak genoemd als zoutvervanger, maar één eetlepel soja bevat nog steeds 1,6 gram zout.

Pas op met drop

Nederlanders zijn gek op drop, maar de effecten hiervan op de bloeddruk kunnen soms heel groot zijn. Alles met een typische dropsmaak kan de dropzoetstof glycyrrizinezuur bevatten, dus niet alleen dropjes, maar denk ook aan zoethoutthee of kauwgom met een dropsmaak. Een paar dropjes per dag kan al genoeg zijn om een forse bloeddrukverhoging te veroorzaken.

Een gezond BMI helpt

Tenslotte kan het belang van een gezond gewicht niet genoeg benadrukt worden. Er is een duidelijk verband tussen de mate van overgewicht en de bloeddruk: hoe zwaarder je bent hoe hoger de bloeddruk. Je hebt een gezond gewicht als je body mass index (BMI) tussen de 18,5 en 25 is. Je kunt deze makkelijk berekenen via de site van het Voedingscentrum. Ben je te zwaar, probeer dan met gezonde voeding en voldoende (dagelijks) bewegen af te vallen en weer een BMI onder de 25 te krijgen.

Zet de stappenteller aan

Streef naar minimaal een half uur matig intensieve lichamelijke activiteit op tenminste vijf, maar bij voorkeur alle dagen van de week. Veel smartphones en smartwatches kunnen tegenwoordig redelijk betrouwbaar het aantal stappen per dag meten. Als je elke dag streeft naar minimaal 10.000 stappen, ben je over het algemeen voldoende lichamelijk actief en dit draagt bij aan een goede bloeddruk.

Wat als je bloeddruk toch te hoog is?

Als je bloeddruk, bij herhaling gemeten, te hoog is zal je huisarts naast bovenstaande leefstijladviezen mogelijk adviseren bloeddrukverlagers te gaan gebruiken, afhankelijk van jouw risico op hart- en vaatziekten. In Nederland zijn er veel goede bloeddrukverlagers beschikbaar om daarmee het risico op hart- en vaatziekten te verlagen, maar ze zijn geen vervanging van een gezonde leefstijl. Als je bijvoorbeeld te veel zout blijft eten zullen de bloeddrukverlagers ook veel minder effectief zijn.

Kortom, er is heel veel wat je zelf kunt doen om jouw bloeddruk gezond te houden!

Mijn naam is Koos van Tamelen en ik ben 66 jaar oud. Ik ben een echte FC Utrecht ambassadeur, omdat ik er al zo lang werk en een oud-speler ben. Hierbij was ik recent bezig met de organisatie van een groot darttoernooi in stadion Galgenwaard en ben ik hard aan het werk om het vrouwenvoetbal weer nieuw leven in te blazen.

In augustus 2020 werd ik dermate ziek dat het noodzakelijk was om in het ziekenhuis opgenomen te worden. Men wist in eerste instantie niet wat ik had, maar vanaf dag één van de opname werd elke dag mijn bloeddruk opgemeten om in de gaten te houden of deze bloeddruk niet te hoog was, of juist te hoog zou worden. Na plusminus een week kwam men erachter dat het om een virus ging, maar toch vond men het noodzakelijk om elke dag mijn bloeddruk op te meten. Want een te hoge bloeddruk zou funest kunnen zijn om verder goed te herstellen.

Dit heeft mij geleerd dat het noodzakelijk is om je bloeddruk geregeld te laten opmeten om te weten of deze niet te hoog is. Want bij een te hoge bloeddruk kun je hart- en vaatziekten krijgen. Een les voor mij en hopelijk ook voor jullie!

Op mijn vakantie kijk ik op NU.nl. Ik lees dat Edwin van der Sar (53) een hersenbloeding heeft gehad. Ik moet denken aan mijn werk. Op de polikliniek vasculaire geneeskunde van het UMC Utrecht zie en behandel ik mensen met een hoge bloeddruk. Soms zien we mensen zoals Edwin van de Sar: jonge mensen die uit het niets een hersenbloeding krijgen. Zodra ze in de medische molen zitten, blijkt er dan vaak sprake te zijn van een hoge bloeddruk. Mensen worden dan naar onze afdeling verwezen om te kijken naar oorzaken van de hoge bloeddruk en de bloeddruk goed te behandelen.  

Of Edwin van der Sar ook een hoge bloeddruk heeft, of dat er bij hem een andere oorzaak is voor de hersenbloeding, dat weet ik natuurlijk niet.  

Van een hoge bloeddruk voelen de meeste mensen helemaal niets. Zeker als de bloeddruk langzaam maar zeker stijgt, geeft dit eigenlijk geen klachten terwijl een hoge bloeddruk wel schade kan aanrichten. Een verdikte hartspier, eiwitverlies in de urine en schade aan de bloedvaatjes in de ogen (retinopathie) kunnen wijzen op schade aan het hart, de nieren en de ogen/hersenen. Vaak ten gevolge van een lang bestaande hoge bloeddruk.  

Het goede nieuws is dat een hoge bloeddruk vaak goed te behandelen is.  

Op het gebied van leefstijl is het heel belangrijk om te zorgen voor een gezond gewicht (BMI <25 kg/m2), minimaal 5 dagen per week een half uur matig intensief te bewegen, niet meer dan 6 gram zout per dag te eten en producten met zoethout, zoals drop, hoestpastilles of thee met zoethout te vermijden. Verder bespreken we altijd of mensen medicijnen gebruiken die de bloeddruk kunnen verhogen. Dit zijn bijvoorbeeld pijnstillers zoals ibuprofen, naproxen of diclofenac, amfetamines (vaak gebruikt bij ADHD), of voor vrouwen de anticonceptiepil. Als het kan kijken we of er een alternatief is wat de bloeddruk niet verhoogt.  

Als mensen een hele hoge bloeddruk hebben, of wanneer de bloeddruk slecht te behandelen is, kijken we of er onderliggende lichamelijke oorzaken zijn die de bloeddruk verhogen. Hiervoor is vaak aanvullend onderzoek nodig. Soms kunnen we een oorzaak wegnemen, bijvoorbeeld een vergrote bijnier.  

Vaak vinden we geen oorzaak voor de hoge bloeddruk. Dan hebben we gelukkig veel medicijnen tot onze beschikking, waarmee het vaak goed lukt om de bloeddruk te verlagen.  

Schade aan het hart, de nieren en de ogen die door de hoge bloeddruk is ontstaan, kan herstellen wanneer de bloeddruk normaliseert.  

Helaas geldt dat niet voor de gevolgen van een hersenbloeding. Die gevolgen gaan vaak niet meer weg. Daarom is het ook zo belangrijk om tijdig te weten of de bloeddruk te hoog is. De enige manier om hier achter te komen, is de bloeddruk te meten. Het advies is om vanaf je 40e eens per jaar te meten. Dit kan je zelf thuis doen met een gevalideerde bloeddrukmeter. Zo’n meter is er al vanaf €25,-. Hier vind je informatie over hoe je op een goede manier de bloeddruk meet.  

Voorkomen is beter dan genezen!